Haft na tiulu. W polskim stroju ludowym tiul ozdobiony białym haftem jest popularny wielu regionach. Używany jest do szycia zapasek, czepców, kołnierzyków, itp. W stroju krakowskim z tiulu szyto jedynie zapaski.
1. Na zdjęciu brzeg fabryczny bawełnianego tiulu:
• tiul bawełniany jest lekko sztywny, dzięki temu stabilny – polecamy haftowanie na tiulu bawełnianym a nie z włókien syntetycznych,
• haft na tiulu jest stosunkowo prosty jednakże dość czasochłonny,
• przed przystąpieniem do haftowanie polecamy, podążając za krokami tego instruktażu, uważne przyjrzenie się tkaninie.
2. W instruktażach będziemy haftować na tiulu bawełnianym. Niestety jest to tkanina bardzo trudno dostępna w Polsce. Można ją natomiast sprowadzać z Czech.
• Tiul bawełniany ma wyraźnie widoczne sześcioboczne (UWAGA: nie kwadratowe) oczka.
3. W naszym tiulu na centymetr przypada 6 oczek:
• w Niemczech, Włoszech czy Francji produkowane są również tiule o większej ilości oczek na centymetr,
• im więcej oczek, tym delikatniejszy wzór,
• im więcej oczek, tym bardziej czasochłonna praca nad haftem.
4. Igły do haftu na tiulu:
• muszą mieć uszko wystarczająco duże by nawlec na nie dwie nici muliny,
• nie mogą być bardzo długie ani zbyt duże,
• nie muszą być ostre, ponieważ nie będziemy przebijać tkaniny,
• mogą być tępe – ułatwia to pracę nad przenoszeniem wzoru,
• na zdjęciu po lewej: tępa igła do haftu, po prawej: zwykła ostra igła do szycia ręcznego – obie mogą być używane.
5. W pracy przydadzą się ostre, cienkie szpilki, najlepiej dwóch długości:
• 44mm – będziemy ich używać do ustalanie na tiulu linii pionowych i poziomych, aby krawędzie zapaski były równe,
• 30mm – będziemy ich używać w trakcie przenoszenia wzoru spinając tiul z tkaniną ze wzorem.
6. Przyjrzyjmy się uważnie tkaninie:
• sześcioboczne oczka układają się w trzy rodzaje rzędów,
• jeden rodzaj rzędów ułożony jest równolegle do brzegu fabrycznego tkaniny.
7. Na zdjęciu szpilka przewleczona przez rząd oczek:
• w ten sposób, przy pomocy długich szpilek, będziemy znaczyć linię równoległą do brzegu tkaniny.
8. Gdyby oczka były kwadratowe układałyby się w dwa rodzaje rzędów: pionowe i poziome, które przecinałyby się pod kątem prostym.
• W tiulu bawełnianym sześcioboczne oczka układają się w trzy rodzaje rzędów przecinających się pod kątek 60 stopni.
• Jest to istotne ponieważ wzór będziemy wypełniać przeciągając nić, którymś z tych rzędów.
• UWAGA: pionowy rząd na zdjęciu jest równoległy do brzegu fabrycznego (patrz krok 6), nie ma odpowiednika równoległego do brzegów dolnego i górnego tkaniny.
9. W sposób pokazany na zdjęciu przewlekamy szpilkę przez oczka tiulu aby ustalić linię równoległą do brzegów górnego i dolnego tkaniny.
10. Szpilki wyznaczające obie linie:
• pionowa szpilka – równoległa do brzegu fabrycznego,
• pozioma, równoległa do brzegów górnego i dolnego,
• linie wyznaczone przez szpilki przecinają się pod kątem prostym.
11. Do haftu na tiulu potrzebujemy ostrych precyzyjnych nożyczek albo obcinaka.
12. Haftować będziemy białą muliną bawełnianą:
• mulina skręcona jest z 6 pasemek,
• do haftowania brzegów będziemy używać dwóch pasemek muliny,
• do haftowania konturów i wypełnienia używać będziemy jednego pasemka.
13. Aby przyspieszyć pracę i by ułatwić utrzymanie porządku wśród nici możemy używać bobinek:
• bobinki (inaczej sortery) to płaskie plastikowe lub tekturowe szpulki, na które nawija się rozdzielone pasemka muliny,
• w instruktażu używamy tekturowych bobinek.
14. Jedną końcówkę pasemka muliny blokujemy w nacięciu z jednej strony bobinki.
15. Nawijamy nić na bobinkę i drugi koniec blokujemy w drugim nacięciu. W ten sposób nawijamy kolejne nici.
16. Na zdjęciu bobinka obrócona na lewą stronę:
• widać początki i końce pierwszej i drugiej nici układające się po kolei w nacięciu,
• nici nawinięte na bobinkę nie plączą się, a dzięki zablokowaniu w nacięciach, nie mogą się z bobinki odwinąć.
17. Przygotowujemy bobinki:
• mulinę, która ma 8m dzielimy na cztery odcinki po 2m (UWAGA: przygotowujemy długie, aż dwumetrowe nici),
• z dwóch odcinków rozdzielamy mulinę na pojedyncze pasemka i nawijamy na jedną bobinkę,
• z dwóch pozostałych odcinków rozdzielamy mulinę na pojedyncze pasemka, łączymy dwa pasemka w parę i parami nawijamy na drugą bobinkę.
18. Haft na tiulu wykonujemy na tamborku:
• najwygodniejszy jest tamborek o średnicy około 20cm,
• najlepiej gdy tamborek jest drewniany.
19. Przed przystąpieniem do rozpinania tkaniny na tamborku uważnie oglądamy obie obręcze:
• tamborek powinien mieć gładkie ścianki – bez drzazg i zadziorów,
• jeżeli na tamborku są jakieś nieusuwalne papierem ściernym niedoskonałości, ucinamy pasemko tkaniny bawełnianej (mniej więcej dł. 1,5m, szer. 4cm) i owijamy nim szczelnie i dokładnie obie obręcze.
20. Na zdjęciu obręcz owinięta tkaniną.
• Końcówkę tkaniny możemy przykleić klejem typy Magic.
21. Rozpinanie tiulu na tamborku:
• kładziemy wewnętrzną obręcz taborka na stole,
• na tamborku kładziemy tiul.
22. Nakładamy zewnętrzną obręcz na wewnętrzną i skręcamy tamborek.
23. Możemy delikatnie napiąć tiul ciągnąc uważnie za wystające z obręczy brzegi tkaniny.
• UWAGA: tiul jest idealnie naciągnięty gdy oczka nie są rozciągnięte, w którąś stronę i mają równy kształt.
24. Tiul bawełniany odkształca się na tamborku – żeby ponownie stał się płaski wystarczy go przeprasować.
Instruktaż powstał w ramach wydarzenia Sztuka do rzeczy – design w Krakowie.
Projekt zrealizowano przy udziale finansowym Miasta Krakowa.